Gezegenin Yaraları, Ruhumuzun Ağrıları: İklim Travması Gerçeği

İklim travması ile ilgili hazırladığımız podcast sohbetini aşağıdan dinleyebilirsiniz.

Gezegenin Yaraları, Ruhumuzun Ağrıları İklim Travması Gerçeği

0:00

İklim değişikliği, günümüzün en çetin küresel sorunlarından biri olarak karşımızda duruyor. Kuraklıklar, seller, orman yangınları, şiddetli fırtınalar... Bu terimleri artık sadece haber başlıklarında değil, bizzat deneyimlediğimiz bir gerçeklik olarak algılıyoruz. Ancak iklim değişikliğinin fiziksel ve ekonomik yıkımının ötesinde, giderek daha fazla farkına vardığımız bir boyutu daha var: ruhsal sağlığımız üzerindeki etkisi ve özellikle yarattığı travma.

Son yıllarda yapılan çalışmalar, iklim değişikliğinin neden olduğu olayların bireyler ve topluluklar üzerinde derin ruhsal yaralar açabildiğini gösteriyor. Bu yazıda, iklim değişikliğinin neden olduğu travma kavramını inceleyecek, güncel araştırmalara değinecek ve bu göz ardı edilen yükün önemini vurgulayacağız.

İklim Değişikliği ile İlişkili Travma Türleri

İklim değişikliğinin tetiklediği travma, farklı şekillerde kendini gösterebilir:

• Akut Travma (Doğrudan Maruz Kalma): Seller, kasırgalar, orman yangınları gibi ani ve yıkıcı iklim olaylarına doğrudan maruz kalmak, bireylerde post-travmatik stres bozukluğu (PTSD), akut stres bozukluğu, depresyon ve anksiyete gibi ruhsal sağlık sorunlarına yol açabilir (Berry et al., 2010; Burke et al., 2018). Evini, sevdiklerini veya geçim kaynaklarını kaybedenler için bu deneyim, derin ve kalıcı bir travma yaratır.

• Kronik Travma (Yavaş Başlayan Felaketler): Uzun süreli kuraklık, deniz seviyesinin yükselmesi veya tarım arazilerinin verimsizleşmesi gibi yavaş seyreden iklim olayları da kronik stres ve travma etkisi yaratabilir. Gelecek kaygısı, yerinden edilme riski ve geçim güvencesizliği gibi faktörler, sürekli bir tehdit algısı ve ruhsal yorgunluk oluşturur (Cunsolo & Ellis, 2018). Özellikle tarımla uğraşan topluluklarda bu durum, kimlik kaybı ve umutsuzlukla sonuçlanabilir.

• Dolaylı Travma (Eko-Anksiyete ve Çevresel Yas): İklim değişikliğinin yıkıcı etkilerini izlemek, gelecek hakkında endişe duymak ve gezegenin karşı karşıya olduğu tehditleri anlamak, "eko-anksiyete" veya "çevresel yas" olarak adlandırılan bir ruhsal yük yaratabilir (Clayton et al., 2017). Özellikle gençler arasında yaygın olan bu durum, gelecek kaygısı, çaresizlik hissi ve hatta panik ataklarla kendini gösterebilir. Bu, doğrudan bir felakete maruz kalmasalar bile, iklim krizinin geniş ölçekli etkileriyle yüzleşen bireylerin yaşadığı bir travmadır.

• Kolektif ve Kültürel Travma: İklim olayları, bir topluluğun ortak yaşam alanlarını, kültürel miraslarını ve geleneksel bilgi birikimlerini tahrip ettiğinde, kolektif bir travma yaşanır. Özellikle yerli topluluklar için, toprakla olan derin bağlarının kopması, eşi benzeri görülmemiş bir kimlik ve kültürel travmaya yol açabilir (Patrick et al., 2020).

Yeni Çalışmalar Neler Söylüyor?

Son dönemdeki araştırmalar, iklim değişikliği ve travma arasındaki karmaşık ilişkiyi daha derinlemesine inceliyor:

• Uzun Dönemli Etkiler ve Toplumsal Yansımalar: Yeni çalışmalar, iklim travmasının sadece bireysel düzeyde kalmayıp, toplumsal dayanıklılığı, sosyal uyumu ve hatta ekonomik verimliliği de etkilediğini ortaya koyuyor (Lawrance et al., 2021). Toplumların felaket sonrası toparlanma süreçlerinde ruhsal sağlığın ihmal edilmesi, uzun vadede daha büyük sorunlara yol açabiliyor.

• Hassas Gruplar ve Eşitsizlikler: İklim değişikliğinden kaynaklanan travmanın etkileri, sosyoekonomik düzeyi düşük, dezavantajlı gruplar ve çocuklar, yaşlılar, engelliler gibi hassas popülasyonlarda daha şiddetli hissediliyor (Hayes et al., 2018). Bu grupların, felaketlere karşı hazırlık kapasitelerinin düşük olması ve kaynaklara erişimlerinin kısıtlı olması, yaşadıkları travmanın derinliğini artırıyor.

• İklim Terapisi ve Ruhsal Sağlık Çözümleri: Ruhsal sağlık uzmanları, iklim değişikliğinin neden olduğu travmayla başa çıkma stratejileri üzerine yeni "iklim terapisi" yaklaşımları geliştiriyor. Bu terapiler, eko-anksiyeteyi azaltmaya, dayanıklılığı artırmaya ve bireylerin iklim eylemine katılmasını teşvik etmeye odaklanıyor (Searle et al., 2021).

Sonuç: Ruhsal Sağlığımızı Korumak İçin Harekete Geçmek

İklim değişikliği, sadece fiziksel çevremizi değil, iç dünyamızı da derinden etkileyen bir kriz. Ruhsal sağlığımızı, iklim değişikliğinin gözden kaçan ancak giderek daha belirgin hale gelen bir yükü olarak kabul etmek zorundayız.

Bu durum, bireysel ve toplumsal düzeyde farkındalığın artırılması, ruhsal sağlık hizmetlerinin iklim krizine duyarlı hale getirilmesi ve özellikle risk altındaki topluluklara yönelik destek programlarının geliştirilmesi gerektiğini göstermektedir. İklim değişikliğiyle mücadele ederken, insanların ruhsal iyiliğini de önceliklerimiz arasına almak, daha dirençli ve sağlıklı toplumlar inşa etmemizin anahtarı olacaktır.

Referanslar

• Berry, H. L., Bowen, K., & Kjellstrom, A. (2010). Climate change and mental health: a preliminary review. International Journal of Public Health, 55(6), 553-562.

• Burke, S. E., Sanson, A. V., & Van Hoorn, J. W. (2018). The psychological effects of climate change on children. Current Opinion in Psychology, 23, 16-20.

• Clayton, S., Litchfield, C. A., & Speiser, M. (2017). Mental health and our changing climate: Impacts, implications, and guidance. American Psychological Association and ecoAmerica.

• Cunsolo, A., & Ellis, N. R. (2018). Ecological grief as a mental health response to climate change-related loss. Nature Climate Change, 8(4), 275-281.

• Hayes, K., Blashki, G., Patrick, R., & D'Souza, R. M. (2018). Climate change and mental health: risks, impacts and priority actions. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(10), 2056.

• Lawrance, E., Thompson, R., Newnham, E. A., & Marks, J. B. (2021). The effects of climate change on mental health. Nature Reviews Psychology, 1(3), 207-224.

• Patrick, R., Sanson, A. V., & D'Souza, R. M. (2020). The psychosocial implications of climate change for Indigenous populations: A narrative review. Environmental Health Perspectives, 128(7), 075001.

• Searle, K., Mellor, D., & Hayes, K. (2021). Climate change and mental health: A systematic review. Climatic Change, 165(1-2), 1-28.