Kitap İncelemesi : Kompleks Travma ve EMDR Terapisi

EMDR With Complex Trauma

Yazar: Thomas Zimmerman

Yayın Yılı : 2024

Kitap kapsamında kompleks travma üzerine hazırlanmış podcaste aşağıdan ulaşabilirsiniz.

Kompleks Travma ve EMDR Terapisi

0:00

Kitap, kompleks travmanın doğasını, bireyler üzerindeki etkilerini ve özellikle EMDR terapisi olmak üzere iyileşme süreçlerindeki temel yaklaşımları incelemektedir. Kompleks travma mağdurlarının deneyimlerini, hayatta kalma stratejilerini ve terapi süreçlerinde karşılaşılan zorlukları ve çözümleri derinlemesine ele almaktadır.

I. Kompleks Travmanın Doğası ve Hayatta Kalma Stratejileri

Metin, kompleks travmanın, bireylerin çok küçük yaşlardan itibaren maruz kaldığı ve uzun süre devam eden, genellikle kişilerarası ilişkilerde yaşanan travmatik deneyimlerden kaynaklandığını vurgular. Bu durum, bireyin kendini ve dünyayı algılayışını derinden etkiler.

• Erken Yaşta Gelişen Hayatta Kalma Mekanizmaları: Yazar, kendi deneyimlerinden yola çıkarak, kompleks travmanın çocuklukta nasıl hayatta kalma stratejileri geliştirdiğini anlatır: "Genç yaşta, her şeyi büyük ölçüde kendi başıma çözmem gerektiğini fark ettim. Bu yüzden hayatta kalmayı öğrendim. Görmezden gelinmekten daha kötü olan tek şeyin fark edilmek olduğunu çabucak öğrendim. Evde, toplumda veya okulda güvenliğimi çok az ölçebildiğimde, nasıl ortadan kaybolacağımı anladım." Bu, görünmez olma, uyum sağlama ve benlikten kopma eğilimini ortaya koyar.

• Benlikten Kopuş ve Manevi Onay: Yazar, fiziksel ve duygusal acıdan kopma yeteneğini geliştirmiş ve hatta Katolik mistisizminde "kendimi silmenin bir maneviyatını yaratabileceğimi keşfettim" diyerek bu hayatta kalma stratejilerine manevi bir boyut kazandırdığını belirtir. Bu, travmanın bireyin kimlik gelişimini ve maneviyatını nasıl etkileyebileceğine dair çarpıcı bir örnektir.

• Yanlış Bilginin Kodlanması: Kompleks travma, bireyin sinir sistemini "uyarlanabilir bilginin depolanması gereken yere yanlış bilgi yerleştirerek" bozabilir. Özellikle bağlanma yaraları, normalin ve beklentinin yapısını oluşturarak "gelişimsel eksiklikler" yaratır. Çocukların ihtiyaçlarının karşılanmadığı durumlarda, ihtiyaç duydukları için kendilerini suçlu hissetmeleri yaygındır.

  
  

II. EMDR Terapisi ve İyileşme Süreci

EMDR terapisi, kompleks travmanın işlenmesinde güçlü bir araç olarak sunulur, ancak bu süreç, travmanın karmaşıklığı nedeniyle kolay değildir.

• Uyarlanabilir Bilginin Rolü: İyileşme için temel bir ön koşul, "iyileşme için gerekli bilginin danışanda zaten mevcut olması gerekir." Eğer bu bilgi mevcut değilse, terapistin danışanların bu bilgiyi geliştirmesine yardımcı olması gerekir. Müdahaleler, danışanın seans içinde ve seanslar arasında uyarlanabilir bilgi oluşturmasına veya desteklemesine yardımcı olmalıdır.

• "Brownie Karışımı" ve Metabolizasyon Hızı: EMDR sürecinin özü, "sinir sisteminiz iki taraflı bir uyarım yaşarken bunları yapın. Bu, brownie karışımının özüdür." Ancak, kompleks travması olan danışanlarda bu metabolizasyon hızı yavaş olabilir. "Sıkıntı tamamen sindirildiğinde, danışan olumlu bilişi kötü anı ile bir arada tutmayı deneyimlemeye ve fark etmeye davet edilir."

• İlişkisel İyileşme: Yazar, "İlişkisel olarak yaralandığımızda, ilişkisel olarak iyileşmemiz gerekir" der. Bu, terapötik ilişkinin ve bağlanma figürü kaynaklarının önemini vurgular.

• Terapiye Başlama ve Hedef Belirleme: Kompleks travması olan danışanlarla çalışırken, "her şeyle o kadar bunalmış olmamız ki, hiçbir zaman bir yerden başlamamamız" büyük bir risktir. Başlamak için "tek bir ideal yer yoktur; sadece üretken olanla tolere edilebilir olanın kesiştiği noktada olduğundan emin olun." İlk veya en kötü anıyla başlamak yerine, danışanın daha rahat işleyebileceği, "küçük bir balık" olarak nitelendirilebilecek anılarla başlanması önerilir.

  
  

III. Güvenlik, Topraklama ve Kaynak Oluşturma

Kompleks travma mağdurları için güvenlik ve stabilizasyon, yeniden işlemeye başlamadan önce kritik öneme sahiptir.

• Şimdiki Anda Kalma Zorluğu: Birçok danışan, "şimdiki andan kaçmak için geçmişin en kötü kısımlarına ve geleceğin en kötü endişelerine ayrışır." Bu nedenle, "şimdiki zamana, bu mevcut ana geri dönme yeteneği değerli bir kaynaktır."

• Duyusal Topraklama (Dip Your Toe In Script): Yazar, danışanları aşırı tetiklemeden şimdiki ana getirmek için çok kısa ve nazik duyusal topraklama egzersizleri (örneğin, "Dip Your Toe In Sensory Grounding Script") önerir. Bu egzersizler, danışanın bedenini ve çevresini fark etmesine yardımcı olur.

• Mobilyaya dokunma ve sıcaklığını hissetme.

• Çevre seslerini dinleme.

• Koku veya tat alma.

• Bu egzersizlerin amacı, "danışanı çok, çok kısa bir süre boyunca yönlendirmek, konuşmayı en aza indirmek ve fark etme bileşenlerinin yalnızca birkaç saniye sürmesini" sağlamaktır.

• Kaynak Oluşturmanın Önemi: Terapi, danışanların "uyarlanabilir bilgi" biriktirmesine yardımcı olmalı ve bu, "kaynak" adı verilen stabilize edici ve güçlendirici egzersizlerle başarılır. Bu kaynaklar, danışanın sinir sisteminin stresle başa çıkma kapasitesini artırır.

• Bağlanma Figürü Kaynakları: Kompleks travmada ilişkisel yaralanmalar yaygın olduğu için, hayali bağlanma figürü kaynakları oluşturmak önemli bir adımdır. Bu figür, "gerçek bir kişi değildir. Hayalidir." Ancak, danışanın çocukken rahatlık ve beslenme bulabileceği niteliklere sahip olabilir. Bu figür, besleyici, koruyucu, uyumlayıcı ve rehberlik eden özelliklere sahip olmalıdır. Yemek, oyun, mevcutiyet, güvenlik ve rehberlik gibi boyutlar aracılığıyla bu figürle ilişki kurulur.

  
  

IV. Terapi Sürecindeki Zorluklar ve Stratejiler

Kompleks travma tedavisinde sabır, esneklik ve danışanın ritmine uyum sağlamak esastır.

• Tolerans Penceresi ve Kapsayıcılar: "Kompleks travma yaşayan danışanlar genellikle çok dar tolerans pencerelerine" sahiptir. Bu nedenle, travmatik içeriğin "sindirilebilir bir hız ve yoğunlukta" gelmesini sağlamak için "hafıza kanalına bir kapı koymak" önemlidir. Konteyner kaynakları, zor içeriği "limbik beyne" geri gönderme ve işleme sürecini hızlandırabilir.

• Sıkışma ve Metabolizma Yavaşlığı: Danışanlar süreçte sıkışıp kaldıklarında, "sıkıntıyı, dünyadaki bir nesneyi fark ettiğiniz gibi fark edin. Şeklini, sıcaklığını, dokusunu, boyutunu, basıncını, ağırlığını, hareketini veya hareketsizliğini fark edin." Bu, bedensel duyumlara odaklanarak sıkışıklığı çözmeye yardımcı olabilir. Metabolizma hızı yavaş olduğunda, terapistin müdahale etmeden önce danışanın gerçekten sıkışıp kaldığını teyit etmesi önemlidir.

• Gelecek Şablonu: Gelecek şablonu, danışanın geçmiş travmaların üstesinden geldikten sonra gelecekteki olumlu deneyimleri hayal etmesini sağlar. Bu, "birkaç hafta veya ay içinde gerçekleşmesi muhtemel bir şeyi hedeflemelidir."

• Suçluluk, Utanç ve Sorumluluk: Uygunsuz suçluluk ve utanç, özellikle çocukluk istismarı anılarında yaygındır. Terapist, danışanın yetişkin benliğinin, anıdaki çocuk benliğini farklı kararlar almadığı veya kendini korumayı bilmediği için suçlamasını fark etmesine yardımcı olmalıdır. İyileşme, bu duyguların kabul edilmesi ve danışanın kendisine karşı şefkat geliştirmesiyle mümkündür. "Onu ben öldürmedim" gibi farkındalıklar, keder sürecinin başlamasına izin verebilir.

• Hatırlamaya Gerek Yok: Yazar, "İyileşmek için Hatırlamanıza Gerek Yok" der. Danışanın tüm travmatik anıları hatırlaması şart değildir; mevcut parçaları işlemek, tüm deneyimin çözülmesine yardımcı olabilir. "Ne olduysa oldu bitti. Şu anda sinir sisteminiz onun ağırlığını taşıyor."

  
  

V. Terapistin Rolü ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kitap, terapistin kompleks travma ile çalışan bir uzman olarak karşılaşacağı zorlukları ve benimsemesi gereken tutumları da ele alır.

• Zorlu Günler ve Kişisel Deneyim: Yazar, kendi EMDR eğitiminden sonraki zorlu günlerini paylaşarak, danışanların bağlanma yaralarıyla başa çıkmakta zorlandığını ve terapistin bile "Travmayı sikeyim!", "EMDR'yi sikeyim!" diye bağırdığını anlatır. Bu, bu alandaki çalışmanın ne kadar zorlayıcı olabileceğini gösterir ve terapistin kendine şefkat göstermesinin önemini vurgular.

• Aşırı Aktivasyondan Kaçınma: Terapist, danışanın "aşırı aktivasyon riskine" girmemesi için dikkatli olmalıdır. "Müşteri çalışmaya hazır olmadan önce aşırı aktivasyon riskine değmez."

• Derin İçgörü Eksikliği: Eğer danışanda önemli bir içgörü eksikliği varsa, bu "uyarlanabilir bilginin varlığını dikkatle dinlediğiniz anlamına gelir." Terapist, bu eksikliğin doğasını anlamalı ve danışanın adaptif bilgi geliştirmesine yardımcı olmalıdır.

• "Ben Bunu Zaten Yapıyorum" Paradoksu: Bazı danışanlar, kapsayıcı stratejileri zaten uyguladıklarını belirterek direnç gösterebilirler. Terapist, sınırlamanın "sinir sisteminin harika bir hediyesi" olduğunu ve travmayı farkındalıktan koruduğunu sabırla açıklamalıdır.

  
  

Sonuç

Kitap, kompleks travmanın bireyler üzerindeki yıkıcı etkilerini ve EMDR terapisinin bu yaraları iyileştirmedeki potansiyelini kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Özellikle güvenlik, kaynak oluşturma ve uyarlanabilir bilginin geliştirilmesi gibi aşamaların önemi vurgulanmaktadır. Metin, terapistlere hem pratik stratejiler sunmakta hem de bu zorlu alanda çalışmanın getirdiği kişisel ve mesleki zorluklara karşı anlayışlı olmayı teşvik etmektedir. İyileşme, bireyin travmatik deneyimlerini yavaş ve sindirilebilir bir şekilde işlemesini sağlayarak, sonunda yaşamlarında daha fazla umut ve rahatlık bulmalarına yardımcı olur.