Kitap İncelemesi : Olumsuz Çocukluk Deneyimleri (Gordon J. G. Asmundson)

Araştırma, Uygulama, Politika ve Önlemeyi Geliştirmek İçin Kanıtların Kullanılması

Adverse Childhood Experiences: Using Evidence to Advance Research, Practice, Policy, and Prevention 

Yazarlar : Gordon J. G. Asmundson,Tracie O. Afifi

Yayın Yılı : 2019

Kitap kapsamında olumsuz çocukluk deneyimleri, araştırma ve uygulamaları üzerine hazırlanmış podcaste aşağıdan ulaşabilirsiniz.

Olumsuz Çocukluk Deneyimleri - Gordon J. G. Asmundson

0:00

Kitap, ACE'lerin tanımlarını, ölçümünü, yaygınlığını, çeşitli sağlık ve davranışsal sonuçlarla ilişkisini ve müdahale ve önleme stratejilerini ele almaktadır.

Ana Temalar ve Önemli Bölümler:

1. ACE'lerin Tanımı ve Ölçümü:

• ACE'ler, 18 yaşından önce yaşanan potansiyel olarak travmatik olaylar olarak tanımlanır.

• Kitap, farklı ACE türlerini değerlendirmek için kullanılan çeşitli araçlardan bahsediyor:

• Hanehalkı Fiziksel Şiddet: Bir yetişkinin veya evin bir ferdinin bir çocuğa fiziksel şiddet uygulayıp uygulamadığını veya aralarında fiziksel şiddet olup olmadığını sorgulayan sorular. Örnek maddeler şunları içerir: "İttirdi, yakaladı, tokatladı veya üzerine bir şey fırlattı mı?" veya "Bıçağı veya silahı tehdit etti mi veya ona zarar vermek için bıçak veya silah kullandı mı?"

• Cinsel İstismar: Bir yetişkin veya 5 yaş veya daha büyük birinin bir çocuğa cinsel içerikli bir şekilde dokunup dokunmadığını, dokunmasını isteyip istemediğini veya cinsel ilişki (oral, anal veya vajinal) girişiminde bulunup bulunmadığını veya bulunup bulunmadığını sorgulayan sorular. Örnek maddeler şunları içerir: "Vücudunu cinsel bir şekilde dokundu veya okşadı mı?" veya "Herhangi bir cinsel ilişki (oral, anal veya vajinal) denemesinde bulundu mu?".

• Hanehalkı Ruhsal Hastalık: Evde depresyon, ruhsal hastalık veya intihar girişiminde bulunan birinin olup olmadığını sorgulayan sorular. Örnek madde: "Evinde depresif, ruhsal olarak hasta veya intihar eğiliminde olan biriyle yaşadın mı?".

• Hanehalkı Madde Kullanımı: Evde alkolik, problem içici, yasa dışı uyuşturucu kullanan veya reçeteli ilaçları kötüye kullanan birinin olup olmadığını sorgulayan sorular. Örnek maddeler: "Evinde problem içici veya alkolik biriyle yaşadın mı?" veya "Evinde yasa dışı sokak uyuşturucusu kullanan veya reçeteli ilaçları kötüye kullanan biriyle yaşadın mı?".

• Hapis Yatan Aile Üyesi: Evin bir ferdinin hapishanede veya başka bir ıslah kuruluşunda yattığını sorgulayan sorular. Örnek madde: "Evinde hiç hapis yatan biri oldu mu?".

• Ebeveyn Ayrılması/Boşanması: Ebeveynlerin hiç ayrılıp ayrılmadığını veya boşanıp boşanmadığını sorgulayan sorular. Örnek madde: "Ebeveynlerin hiç ayrıldı mı veya boşandı mı?"..

• Fiziksel İstismar: Bir ebeveynin veya yetişkinin çocuğu fiziksel olarak incitip incitmediğini sorgulayan sorular. Örnek madde: "18 yaşından önce, evinde bir ebeveyn veya yetişkin sana hiç vurdu, dövdü, tekme attı veya fiziksel olarak herhangi bir şekilde incitti mi?".

• Duygusal İstismar: Bir ebeveynin veya yetişkinin çocuğa küfür edip etmediğini, hakaret edip etmediğini veya onu aşağılayıp aşağılamadığını sorgulayan sorular. Örnek madde: "Evinde bir ebeveyn veya yetişkin sana hiç küfür etti mi, hakaret etti mi veya seni aşağıladı mı?".

• ACE'ler genellikle dikotom (evet/hayır) veya Likert ölçekleri kullanılarak ölçülür (s. 21). BRFSS (Davranışsal Risk Faktörü Gözetim Sistemi) ACE modülünde, "asla" dışındaki tüm yanıt seçenekleri ACE türüne maruz kalma olarak kabul edilir.

• BRFSS, ABD'deki eyalet ve bölge bazlı bir telefon anketi olup, ACE öğeleri 2009-2018 yılları arasında 43 eyalet ve Washington D.C.'de yer almıştır..

• Farklı ACE araçlarının çeşitli psikometrik özellikleri rapor edilmiştir.. Bazı araçlar, net ve spesifik olmayan maddeler, çift namlulu sorular ve istismarın ciddiyetinin tek bir maddede karıştırılması gibi eleştirilere tabidir .

  
  

2. ACE'lerin Yaygınlığı:

• Merrick, Ford, Ports ve Guinn (2018) tarafından yapılan bir çalışmada, 23 eyaletten 200.000'den fazla yetişkin katılımcının BRFSS verilerine göre, yaklaşık %62'si bir veya daha fazla ACE bildirmiştir.

• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ACE Uluslararası Anketi (ACE-IQ) kullanılarak yapılan meta-analizde, CSA'nın (Çocuk Cinsel İstismarı) dünya genelinde %17,7 yaygınlığa sahip olduğu bulunmuştur.

• Çocuk istismarı vaka dosyası olan çocuklarla yapılan boylamsal bir çalışmada (%908), bir çocuk olarak istismar veya ihmal edilmenin, yetişkinlikte şiddet içeren bir suç işleme olasılığını %30 artırdığı bulunmuştur (Widom & Maxfield, 2001).

• Çocuk cinsel istismarı geçmişi olan erkek kurbanların boylamsal bir çalışmasında (%224), %11,6'sının cinsel suçlar işlemeye devam ettiği bulunmuştur (Salter et al., 2003) .

• Madde bağımlılığı tedavisi gören erkek deneklerde yapılan kültürlerarası bir çalışmada, daha fazla ACE'nin (cinsel istismar, fiziksel istismar, IPV'ye tanık olma, ihmal vb.) yetişkinlikte fiziksel (ve cinsel) IPV işleme ile ilişkili olduğu bulunmuştur (Gilchrist et al., 2017) .

• Kanada'daki seks ticaretinde yer alan gençlerin alarm verici derecede yüksek oranda Yerli olduğu belirtilmiştir. Yerli gençlerin geleneksel ACE'leri daha yüksek oranlarda yaşadığı, muhtemelen sömürgeleştirme ve nesiller arası travmanın bir sonucu olduğu belirtilmiştir.

3. ACE'lerin Sağlık ve Davranışsal Sonuçlarla İlişkisi:

• ACE'ler, hem doğrudan hem de dolaylı yollarla PTSD'nin (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) gelişimine katkıda bulunur. Erken travma, PTSD'nin gelişimine doğrudan katkıda bulunabilir ve ACE'ler, yaşamın ilerleyen dönemlerinde stresörlere yanıt olarak PTSD geliştirme olasılığını artırır. ACE'lere maruz kalan bireylerin yeni stresörlere karşı artan reaktivite gösterdiği ve değişmiş nöroimmün işlevsellik sergilediği belirtilmiştir.

• ACE'ler ile madde ve çoklu madde kullanımı arasında, ACE'ler ile alkol kullanımı arasında görülenlere benzer bir ilişki vardır. Yaşanan her çocukluk zorluğu için, daha erken uyuşturucu kullanma olasılığı arttığı gibi, ömür boyu yasa dışı madde kullanımı da artmıştır (s. 53). ACE'ler, artan çoklu madde kullanımı ve bir SUD (Madde Kullanım Bozukluğu) teşhisi konma olasılığı ile de ilişkilidir.

• ACE'lerin, depresyon, anksiyete, intihar düşünceleri ve girişimleri gibi çeşitli ruhsal sağlık sorunları ile ilişkili olduğu bildirilmiştir.

• ACE'lerin fiziksel sağlık sorunları ile ilişkili olduğu belirtilmiştir. Cinsel olmayan ACE'lerin (fiziksel ve duygusal istismar ve ihmal) STİ'ler, artrit, ülserler ve baş ağrıları veya migren riskini artırdığı bildirilmiştir. Hem cinsel hem de cinsel olmayan ACE'leri içeren meta-analizlerde, aynı koşulların birçoğu ACE'lerle orta veya güçlü ilişkiler göstermiştir.

• ACE'lere maruz kalan ergenlerin, STİ'ler, istenmeyen gebelik ve SV (Cinsel Şiddet) riski taşıyabilecek cinsel aktivitelere girme olasılığının daha yüksek olduğu gösterilmiştir. ACE'lerin sayısı arttıkça, 15 yaşından önce cinsel ilişkiye girme, HIV/AIDS kapma riski algısı ve 30 veya daha fazla cinsel partner sayısının artması ile ilişkili olduğu bulunmuştur .

• Çocuk istismarı geçmişi olan erkeklerin, özellikle çocuklara karşı olmak üzere, cinsel suçlar işleme olasılığının daha yüksek olduğu bulunmuştur (s. 127). Yetişkin erkek cinsel suçlular üzerinde yapılan bir çalışmada, suçluların genel erkek nüfusuna göre daha yüksek oranlarda CSA, duygusal ihmal, ebeveyn boşanması, fiziksel istismar ve sözlü istismar yaşadığı bulunmuştur.

• ACE'lerin kümülatif etkilerinin, yetişkinlikte cinsel suç işleme ve cinsel mağduriyet ile ilişkili olduğu bildirilmiştir. ACE'lerin sayısı arttıkça, yetişkin cinsel mağduriyet bildirme olasılığının arttığı bulunmuştur. Daha yüksek ACE skorlarının, daha şiddetli cinsel suçlarla ilişkili olduğu görünmektedir.

• Çocuk istismar veya ihmal geçmişi olan çocukların, yetişkinlikte şiddet içeren bir suç işleme olasılığının daha yüksek olduğu bulunmuştur (s. 133).

• Hanehalkı işlev bozukluğu ACE'lerinin (ebeveyn hapsi, ebeveyn ruhsal hastalığı), yetişkinlikte şiddet içeren suç işleme ile ilişkili olduğu gösterilmiştir.

  
  

4. ACE'leri Anlamak İçin Teorik Modeller:

• Kitap, ACE'lerin gelişimsel sonuçları nasıl etkilediğine dair iki tamamlayıcı modeli tartışmaktadır:

• Kümülatif Risk Modeli: Çocuklukta birden fazla ACE'ye maruz kalmanın, tek bir ACE'ye maruz kalmaktan daha fazla olumsuz sonuçla ilişkili olduğunu öne sürer.

• ACE'lerin Boyutsal Modeli (DMAP): Farklı ACE türlerinin (örneğin, istismar, toplum şiddeti) çevresel deneyimin belirli boyutları boyunca kavramsallaştırılabilecek ortak özelliklere sahip olduğunu öne sürer. Modelde önerilen iki boyut şunlardır:

• Tehdit: Çocuğa zarar verme veya zarar verme tehdidi içeren kişilerarası şiddet deneyimlerini kapsar. Tekrarlanan tehdit maruziyetinin, tehdit ve güvenlik hakkında öğrenmeyi destekleyen sinir sistemlerini değiştireceği öne sürülmüştür.

• Yoksunluk: Çevreden beklenen bakım veren girdilerin yokluğunu içerir ve bilişsel, sosyal ve duygusal uyarımda azalmaya neden olur (s. 268). Yoksunluğun, ödül ve teşvik hakkında öğrenmeyi destekleyen sinir sistemlerini etkileyeceği öne sürülmüştür.

• DMAP, bilişsel, duygusal ve nörobiyolojik süreçler üzerindeki etki konusunda özgüllüğü tanımlamak için farklı ACE türlerini ayrı ayrı ölçmenin önemini vurgulamaktadır.

  
  

5. Müdahale ve Önleme Stratejileri:

• Kitap, ACE'lerin etkisini azaltmak için çeşitli müdahale ve önleme yaklaşımlarından bahsetmektedir:

• ACE Taraması: Sağlık ve sosyal hizmet sistemlerinde sorunları daha erken tanımlayarak ve potansiyel müdahaleler için bireyleri belirleyerek ACE'lerin tanımlanmasına yönelik bir süreçtir. Ancak, taramanın potansiyel zararları (etiketleme, anksiyete) da dikkate alınmalıdır.

• Travma Bilgili Bakım (TIC): Travmanın yaygınlığını tanıyan ve tedavi sistemlerine travma bilgisi prensiplerini dahil eden bir yaklaşımdır.

• Kanıta Dayalı Ev Ziyareti Programları (EBHVP): Ebeveynlik becerilerini geliştirmeyi ve risk altındaki ailelerde çocuk refahını iyileştirmeyi amaçlayan önleyici stratejilerdir.

• Olumlu Ebeveynlik Programları: Ebeveynlere olumlu ebeveynlik stratejileri konusunda eğitim ve destek sağlar.

• Ekonomik Destek Programları: Kazanılmış Gelir Vergisi Kredisi (EITC) gibi programlar, yoksullukla ilişkili ACE'leri azaltarak ailelerin refahını iyileştirmeyi amaçlar.

• Güçlü Topluluklar Programları: Topluluk düzeyinde şiddeti ve diğer olumsuz deneyimleri azaltmayı amaçlayan önleme çabalarıdır.

• Okul Tabanlı Programlar: Çocukların sosyal ve duygusal öğrenmesini destekleyerek ACE'lerin etkisini azaltmayı amaçlayan programlardır.

6. Özel Risk Altındaki Genç Popülasyonları:

• Kitap, belirli genç popülasyonlarının ACE'lere ve cinsel sömürüye karşı daha savunmasız olduğunu vurgulamaktadır:

• CPS-İlişkili Gençler: Çocuk refahı sistemine dahil olan gençlerin, genellikle artan ACE'lere maruz kaldığı ve olumsuz sonuçlar için daha yüksek risk taşıdığı belirtilmiştir.

• Sokakta Yaşayan Gençler: Barınma istikrarsızlığı ve diğer zorluklarla karşı karşıya kalan sokakta yaşayan gençlerin cinsel sömürüye karşı savunmasız olduğu belirtilmiştir.

• Yerli Gençler: Sömürgeleştirme ve nesiller arası travmanın bir sonucu olarak geleneksel ACE'leri ve diğer olumsuz deneyimleri daha yüksek oranlarda yaşayan Yerli gençlerin cinsel sömürüye karşı daha savunmasız olduğu vurgulanmıştır.

• LGBTQ2S+ Gençler: LGBTQ2S+ gençlerin, artan dışlanma, damgalanma ve şiddet riski dahil olmak üzere ek zorluklarla karşı karşıya kalabileceği ve bu durumun onları ACE'lere karşı daha savunmasız hale getirebileceği belirtilmiştir.

  
  

7. Gelecekteki Yönler ve Araştırma İhtiyaçları:

• ACE'ler ile ilgili bilgi tabanında kalan sınırlamalar olduğu belirtilmiştir. Erkek çocukların ve ergen erkeklerin çalışmalarına daha az yer verilmesi, ACE'ler sonrası üreme sağlığı risklerini anlamayı sınırlamaktadır..

• Kümülatif ACE'lerin gençlerde genitoüriner sağlık sorunları üzerindeki doz-yanıt ilişkisini belgeleyen hiçbir çalışma olmadığı belirtilmiştir.

• ACE'lerin STİ/HIV riski üzerindeki kümülatif etkisini değerlendiren ergenlerle yapılmış hiçbir çalışma olmadığı belirtilmiştir.

• ACE'lerin tanımının genişletilmesi için potansiyel moderatör değişkenlerin (cinsiyet, direnç faktörleri, ACE türü) etkisini tanımlamak ve anlamak için ek araştırmalara ihtiyaç duyulduğu vurgulanmıştır.

Sonuç:

Kitap, ACE'lerin yaygınlığı ve çocukluk çağı istismar ve işlev bozukluğunun bireylerin sağlığı ve refahı üzerinde yaşam boyu süren etkileri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. ACE'lerin çeşitli sağlık, davranışsal ve suçluluk sonuçları ile güçlü bir şekilde ilişkili olduğu açıktır. ACE'leri anlama, ölçme ve ele alma konusundaki araştırmalar devam etmektedir ve bu olumsuz deneyimlerin bireyler ve topluluklar üzerindeki önemli etkilerini azaltmak için çok yönlü önleme ve müdahale stratejileri gerekmektedir. Özellikle risk altındaki genç popülasyonlarına odaklanmak ve ACE'lerin kümülatif ve farklılaştırılmış etkilerini daha iyi anlamak, gelecekteki araştırmalar ve politikalar için kritik öneme sahiptir.