Kitap İncelemesi : TSSB'den Kurtulmak

İyileşmenize Rehberlik Etmek İçin Bilişsel İşleme Terapisini Kullanma

Getting Unstuck from PTSD

Yazarlar : Patricia A. Resicki, Shannon Wiltsey Stirman

Yayın Yılı : 2023

Kitap kapsamında TSSB için bilişsel işleme terapisi üzerine hazırlanmış podcaste aşağıdan ulaşabilirsiniz.

TSSB'den Kurtulmak - Bilişsel işleme terapisi

0:00

Bu kitap , Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ile ilgili takılıp kalınan düşünceleri ele almak için kullanılan bir "Alternatif Düşünceler Çalışma Sayfası" ve bunun nasıl kullanılacağına dair örnekler sunmaktadır.

En Önemli Fikirler/Olgular:

Takılıp Kalınan Noktalar (Stuck Points): TSSB'de kişiler, travmatik olaylarla ilgili dengesiz, gerçekçi olmayan veya aşırı düşüncelere takılıp kalabilirler. Bu düşünceler, olayın kendisinden veya olayla ilgili inançlardan kaynaklanabilir ve genellikle yoğun ve hoş olmayan duygularla ilişkilidir. Çalışma sayfasının B bölümü, bu takılıp kalınan noktayı tanımlamak ve buna olan inanç düzeyini (%0-100) derecelendirmek için kullanılır.

Örnek A Takılıp Kalınan Nokta : "O gün bir şeylerin yanlış olduğuna dair içgüdüme kulak vermeli ve onu işe göndermemeliydim." Bu düşünceye olan inanç %90 olarak belirtilmiş.

Örnek B Takılıp Kalınan Nokta : "Çocukların cinayet kurbanı olması gerekmez." Bu düşünceye olan inanç %100 olarak belirtilmiş.

Keşfedici Sorular (Exploring Thoughts): Çalışma sayfasının D bölümü, takılıp kalınan düşünceyi daha yakından incelemek için kullanılır. Bu bölüm, düşüncenin dengeli ve olgusal olup olmadığını veya aşırı olup olmadığını değerlendirmeyi içerir. Örneklerde "karşı kanıt var mı?", "hangi bilgiler dahil edilmemiş?", "aşırı mı?", "olayın sadece tek bir parçasına mı odaklanılmış?" gibi sorular yer almaktadır.

Örnek A : Karşı kanıt olarak "Binanın çökeceğini bilmiyordum." ve dahil edilmeyen bilgi olarak "Neden kötü hissettiğimi bilmiyordum. Ayrıca daha önce de kötü hislerim olmuştu ve bazen hiçbir şey olmamıştı veya önemsiz bir şeydi." belirtilmiş.

Örnek B : Aşırı olup olmadığı sorusuna karşılık, "Çocuklara asla zarar gelmeyeceği gibi evrensel bir kural varmış gibi bunun gerekmediğini söylemek abartılıdır." yanıtı verilmiş.

Düşünce Kalıpları (Thinking Patterns): Çalışma sayfasının E bölümü, takılıp kalınan düşüncenin altında yatan yaygın düşünce çarpıtmalarını tanımlamak için kullanılır. Örnek çalışma sayfalarında "Hep ya hiç?", "Aşırı?", "Olaya sadece tek bir parçasına odaklanılmış?", "Şüpheli bilgi kaynağı?", "Mümkünü olası ile karıştırmak?", "Duygulara mı yoksa gerçeklere mi dayanıyor?", "Sonuçlara atlama:", "Önemli kısımları göz ardı etme:", "Aşırı basitleştirme/aşırı genelleme:", "Akıl okuma:", "Duygusal akıl yürütme:" gibi düşünce kalıpları listelenmiştir.

Örnek A : Düşünce kalıbı olarak "yapmalıydım" ifadesi aşırı olarak belirlenmiş ve "Olayın sadece bir parçasına odaklanılmış?" sorusuna "İçgüdüye odaklanılmış." yanıtı verilmiş. "Duygusal akıl yürütme:" olarak "Kesinlikle duygulara dayalı. Kendimi suçlu hissediyorum ve o zamanki içgüdüme geri dönüyorum, ama hiçbir gerçek yoktu." açıklaması yapılmış.

Örnek B : Düşünce kalıbı olarak "Hep ya hiç?" ve "Aşırı?" sorularına evet yanıtı verilmiş ve "Çocuklara asla zarar gelmeyeceği gibi evrensel bir kural varmış gibi bunun gerekmediğini söylemek abartılıdır." açıklaması yapılmış. "Olaya sadece tek bir parçasına odaklanılmış?" sorusuna "Çocuk olmalarına odaklanılmış." yanıtı verilmiş.

Alternatif Düşünceler (Alternative Thoughts): Çalışma sayfasının F bölümü, takılıp kalınan düşüncenin yerine geçecek daha dengeli veya gerçekçi alternatif düşünceler geliştirmek için kullanılır. Bu bölümde "B bölümündeki düşünce yerine başka ne söyleyebilirsiniz? Olayı bu düşünce yerine başka nasıl yorumlayabilirsiniz?" gibi sorular sorulur ve yeni düşünceye olan inanç derecelendirilir.

Örnek A: Alternatif düşünce olarak "Bu olayın olacağını bilseydim ve kocamı güvende tutabilseydim keşke, ama gerçekçi konuşmak gerekirse, o zaman harekete geçmek için yeterli bilgim yoktu. Kötü bir hissim vardı, ama bu bana ne yapacağımı söylemedi ve kocamı evde tutabileceğimi düşünmek gerçekçi değil." önerilmiş. Bu düşünceye olan inanç %70 olarak derecelendirilmiş.

Örnek B : Alternatif düşünce olarak "Çok yanlış ve yıkıcı şeyler olduğunda, bunun gibi. İdeal olarak çocuklar (ve yetişkinler) güvende olmalı, ama her zaman böyle değildir. Bazen kötü şeyler olur veya insanlar zararlı şeyler yapar ve sonuçlarına kimin katlanacağının her zaman adil olması gerekmez." önerilmiş. Bu düşünceye olan inanç %100 olarak derecelendirilmiş.

Takılıp Kalınan Noktanın Yeniden Derecelendirilmesi (Re-rate Old Stuck Point): Çalışma sayfasının G bölümü, alternatif düşünceleri keşfettikten sonra orijinal takılıp kalınan düşünceye olan inancı tekrar derecelendirmek için kullanılır. Amaç, alternatif düşünceler üzerinde çalıştıktan sonra orijinal düşünceye olan inancın azalmasıdır.

Örnek A : Orijinal takılıp kalınan noktanın inancı %90'dan %25'e düşmüş.

Örnek B : Orijinal takılıp kalınan noktanın inancı %100'den %20'ye düşmüş.

Duyguların Yeniden Derecelendirilmesi (Re-rate Emotions): Çalışma sayfasının H bölümü, alternatif düşünceler üzerinde çalıştıktan sonra hissedilen duyguları ve yoğunluklarını yeniden derecelendirmek için kullanılır. Amaç, takılıp kalınan düşünceyle ilişkili hoş olmayan duyguların yoğunluğunun azalmasıdır.

Örnek A : Suçluluk %100'den %25'e, Pişmanlık %100'den %25'e düşmüş. Sadık duygusu ise %0'dan %80'e yükselmiş (bu örnekte, olayla ilgili üzüntünün işlenmesi ilerleme olarak görülebilir).

Örnek B : Öfke %75'ten %50'ye, Şaşkınlık %80'den %50'ye düşmüş. Sadık duygusu %0'dan %50'ye yükselmiş.

Çalışma Sayfasının Yapısı: Kaynak, bu sürecin adım adım ilerlemesini gösteren "Alternatif Düşünceler Çalışma Sayfası" formatını detaylandırır. Bu format A'dan H'ye kadar bölümler içerir:

A. Durum (Situation): Takılıp kalınan nokta veya hoş olmayan duyguya yol açan olayın tanımı.

B. Takılıp Kalınan Nokta (Stuck Point): Olayla ilgili takılıp kalınan düşünce ve buna olan inanç derecesi.

C. Duygu(lar) (Emotion(s)): Hoş olmayan duyguları ve her birinin yoğunluk derecesini belirtme.

D. Keşfedici Düşünceler (Exploring Thoughts): Düşüncenin dengeli veya aşırı olup olmadığını incelemek için soruları kullanma.

E. Düşünce Kalıpları (Thinking Patterns): Takılıp kalınan düşüncenin hangi düşünce kalıplarına uyduğunu belirleme.

F. Alternatif Düşünce(ler) (Alternative Thought(s)): Takılıp kalınan düşüncenin yerine geçecek yeni düşünce(ler) geliştirme ve inanç derecesi.

G. Eski Takılıp Kalınan Noktayı Yeniden Derecelendirme (Re-rate Old Stuck Point): Orijinal takılıp kalınan düşünceye olan inancı yeniden derecelendirme.

H. Duygu(lar) (Emotion(s)): Şu anda hissedilen duyguları ve her birinin yoğunluk derecesini yeniden derecelendirme.

Pratik Uygulama: Kitap, okuyuculara boş çalışma sayfaları sağlayarak, bu yöntemi kendi takılıp kalınan düşüncelerine uygulamaları için bir araç sunar.

Özetle, bu kaynak, TSSB tedavisinde bilişsel yeniden yapılandırma tekniklerinin bir örneğini sunmaktadır. Travmatik olaylarla ilişkili disfonksiyonel düşünceleri tanımlamak, sorgulamak ve daha gerçekçi alternatif düşüncelerle değiştirmek için yapılandırılmış bir yaklaşım sunarak, kişilerin bu takılıp kalınan noktalardan "çözülmesine" ve ilişkili duygusal sıkıntıyı azaltmasına yardımcı olmayı amaçlar. Örnekler, bu sürecin nasıl işlediğini ve takılıp kalınan düşüncelere meydan okunduğunda inanç ve duyguların nasıl değişebileceğini göstermektedir.