Kitap İncelemesi : Kompleks Travma İçin Duygu Odaklı Terapi: Bütünsel Bir Yaklaşım
- Sonsuz Travma
- 3 Haz
- 4 dakikada okunur
Emotion-Focused Therapy for Complex Trauma: An Integrative Approach
Yazarlar : Sandra C Paivio , Antonio Pascual-Leone
Yayın Yılı : 2022
Kitap kapsamında duygu odaklı kompleks travma terapisi üzerine hazırlanmış podcaste aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Ana Temalar
Bu kitap, travma sonrası zorlukların ele alınmasında duyguya odaklı terapinin (EFT) temel prensiplerini ve uygulamalarını detaylandırmaktadır. Kompleks travmanın doğası, duygunun iyileşme sürecindeki rolü ve EFT tekniklerinin nasıl uygulanacağı üzerine odaklanılmaktadır.
1. Kompleks Travmanın Doğası ve Yaygın Sonuçları:
Kompleks travma, genellikle yakın ilişkilerde yaşanan tekrarlayan ve kronik travmatik deneyimleri ifade eder. Bunlar, istismar, ihmal, ve yakın çevreden gelen şiddet gibi deneyimleri içerebilir.
Bu tür travmalar, kişinin kimlik duygusunu, benlik algısını ve kişilerarası ilişkiler kurma kapasitesini derinden etkiler.
Kitabın belirttiği gibi, "İstismar ve ihmal deneyimleri çaresizlik ve dehşet duygularını içerebilse de, TSSB (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) zorlukların belirleyici bir özelliği olmak zorunda değildir. Korkunun yanı sıra birçok acı verici ve tehdit edici duygu, istismar geçmişi olan bireyler için önemli stres kaynaklarıdır. Bunlar arasında mağduriyet için suçluluk, utanç ve kendini suçlama; ihlal ve kötü muameleye karşı öfke; ve travmayla ilişkili birçok kayıp, özellikle sevilenler tarafından işlenen travma hakkındaki üzüntü yer alır."
Kompleks travmanın bilişsel etkileri arasında hafıza boşlukları, kendilik ve dünya hakkında olumsuz görüşler, kendini suçlama ve kişilerarası yabancılaşma bulunur. Kaynak, Janoff-Bulman'ın (1992) "paramparça olmuş varsayımları"na atıfta bulunarak, travmanın kişinin güvenliğe, başkalarına güvene ve adil bir dünyaya dair temel varsayımlarını nasıl yıktığını vurgular.
2. Duygunun İyileşmedeki Rolü:
EFT'nin temelinde, duygunun değişimin ana itici gücü olduğu fikri yatar. Duygular, deneyim hakkında önemli bilgiler taşır ve ihtiyaçları ve eylem eğilimlerini harekete geçirir.
Travma sonrasında yaşanan zorluklar, genellikle uyumsuz (maladaptive) duygu şemalarıyla ilişkilidir. Bu şemalar, erken yaşlardaki travmatik deneyimler sonucunda gelişir ve kişinin güncel deneyimlerini ve ilişkilerini olumsuz etkiler.
İyileşme süreci, bu uyumsuz duygu şemalarının erişilmesi, anlaşılması ve uyumlu (adaptive) duygulara veya deneyimlere dönüştürülmesi yoluyla gerçekleşir.
Kitap, "duygusal şemaların en uygun şekilde işlemesi için duygunun uyarılmasının modüle edilmesi gerektiğini" belirtir. Bu, yoğunluğun empati ve geçerlilikle azaltılması veya kışkırtıcı empati veya tekniklerle artırılması anlamına gelebilir.
3. EFT Teknikleri ve Uygulamaları:
Duygusal Farkındalığı Teşvik Etme: Terapist, müşterinin duygusal deneyimlerine dikkat etmesini, onları isimlendirmesini ve anlamlandırmasını sağlamak için sorular (örn. "Bunun içinde ne oluyordu?"), yönergeler ve kışkırtıcı yanıtlar kullanır.
Deneyimlemeyi Derinleştirme: Müşterinin duygusal deneyimlerini daha yoğun ve canlı bir şekilde hissetmesini sağlamak için teknikler kullanılır. Kaynak, "Deneyimlemeyi Derinleştirme" bölümünde, terapistin müşterinin hissettiği şeyi tanımlamak için "doğru kelimeleri bulmasına" nasıl yardımcı olabileceğini gösteren örnekler sunar.
Boş Sandalye Tekniği (Imaginal Confrontation): Bu teknik, müşterinin travma faili veya ihmalkar bir figür gibi önemli bir başkasıyla hayali bir diyalog kurmasını sağlar. Kaynak, bu tekniğin öfkenin ifadesini kolaylaştırmada ve karşılanmamış ihtiyaçlara ilişkin haklılık duygusunu geliştirmede nasıl kullanıldığını örneklerle açıklar.
İçsel Çatışma Üzerine Çalışma: EFT, müşterinin içsel deneyiminin farklı yönleri arasındaki çatışmaları (örn. kendini eleştiren kısım ve deneyimleyen kısım) ele almak için "iki sandalye" tekniğini kullanır. Bu, kendini eleştirme ve suçluluk gibi uyumsuz süreçleri çözmeye yardımcı olur. Kaynak, kendini eleştirinin sıklıkla travma failinin sesinin içselleştirilmesi olduğunu belirtir: "Babandan gelen bu mesajları duyuyorsun ve bu gerçekten canını yakıyor, seni ağlatıyor, yani kendine bu şeyleri söylemeyi öğrenmişsin... Sanki 'kafandaki baban', seni dövüyor, aşağılıyor."
Üzüntü ve Kayıpla Çalışma: EFT, travmayla ilişkili kayıplar ve karşılanmamış ihtiyaçlar üzerine üzüntü ve kederin işlenmesine odaklanır. Bu, kabul ve benlik şefkatine yol açabilir. Kaynak, "Üzüntünün ifadesinin ayırt edici özelliklerinden biri, özellikle öfkeye kıyasla, savunmasızlık deneyimiyle ilişkili olmasıdır" der.
Vücut Tabanlı Müdahaleler (Yoga Terapisi): Kaynak, EFTT'yi yoga terapisi ile entegre etmeyi önerir. Bu müdahaleler, müşterinin bedensel deneyimlerine dikkatini yönlendirmesine, duygu regülasyonunu geliştirmesine ve topraklanma, sakinlik, benlik şefkati ve canlılık gibi olumlu deneyimleri geliştirmesine yardımcı olabilir. Mudralar ve beden pozisyonları gibi spesifik teknikler, belirli niyetleri veya hisleri ("Tam olarak olmam gereken yerdeyim," "Kendime evime dönüyorum") desteklemek için kullanılır. Kaynak, bu müdahalelerin, özellikle içsel deneyimden kaçınma veya utançla mücadele eden müşteriler için deneyimlemeyi derinleştirebileceğini vurgular.
4. Terapötik İlişkinin Önemi:
EFTT'de terapötik ilişki, güvenli bir bağlanma ortamı sağlamak ve müşterinin duygusal işlenmesini desteklemek için kritik öneme sahiptir.
Terapistin empati, geçerlilik ve sıcaklık göstermesi, müşterinin savunmasız duygularını açığa çıkarmasına ve işlemesine olanak tanır. Kaynak, "terapistin dikkati ve empatik girişimi izlemeye başlayan müşteri, uyarılmasını üretken bir aralığa düzenlemek için dyadik süreci kullanmaya başlar" diyerek bu etkileşimi tanımlar.
Terapist, müşterinin karşılanmamış ihtiyaçlarını (örn. saygı, kabul) tanımak ve geçerli kılmak için de bir rol oynar.
5. İyileşme ve Değişim:
Değişim, uyumsuz duygu şemalarının dönüşümü yoluyla gerçekleşir. Bu, utançtan sağlıklı haklılığa, suçluluktan benlik şefkatine veya öfkeden üzüntü ve kabule geçişi içerebilir.
Başarılı iyileşme, travmatik deneyimlerin entegrasyonunu, benlik algısında olumlu değişiklikleri, kişilerarası ilişkilerde iyileşmeyi ve duyguları etkili bir şekilde düzenleme yeteneğini içerir.
Kitap, müşterinin iyileşmesinin önemli bir göstergesinin, "duygularımı sözel olarak ifade edebiliyorum ve aslında duygularımdan eminim, her yerde değilim... kimliğimi biliyorum... kendim hakkında daha çok şey öğreniyorum" gibi ifadeler olduğunu belirtir. Ayrıca, "Daha heyecan verici olan şey, vücudumun sinyallerini, duygularını ve onlar hakkında ne yapmam gerektiğini bilmek" diyerek bedensel farkındalığın önemini vurgular.
Tedavinin son aşaması, elde edilen değişikliklerin pekiştirilmesini ve müşterinin gelecekteki zorluklarla başa çıkma becerilerini geliştirmesini içerir. Bu, vedalaşmayı, geleceğe köprü kurmayı ve terapiden elde edilen dersleri entegre etmeyi kapsar.
Önemli Noktalar:
Kompleks travma, TSSB'nin ötesine geçen, benlik ve ilişkilerde derin etkileri olan bir dizi zorluğa yol açar.
Duygu, travma sonrası zorlukların anlaşılmasında ve tedavisinde merkezi bir rol oynar. Uyumsuz duygu şemaları, kişinin mevcut işleyişini şekillendirir.
EFT, uyumsuz duygulara erişme, onları anlama ve dönüştürme konusunda spesifik teknikler (boş sandalye, içsel çatışma çalışması, deneyimlemeyi derinleştirme) sunar.
Utanç, suçluluk ve kendini suçlama, kompleks travmanın yaygın ve önemli sonuçlarıdır ve EFT'de özel olarak ele alınır.
Sağlıklı öfke ve kederin işlenmesi, travma sonrası iyileşme için temeldir.
Terapötik ilişki, güvenli bir alan sağlayarak ve duygusal işlenmeyi destekleyerek hayati bir rol oynar.
Yoga terapisi gibi vücut tabanlı müdahalelerin EFTT ile entegrasyonu, bedensel farkındalığı, duygu regülasyonunu ve olumlu deneyimleri artırarak tedaviyi zenginleştirebilir.
Değişim, uyumsuz duygu şemalarının dönüşümü, travmatik deneyimlerin entegrasyonu ve benlik ve ilişkilerde olumlu bir benlik duygusunun gelişimi yoluyla gerçekleşir.
Yorumlar