Kitap İncelemesi: Travmaya Duyarlı Sınıf - Şefkatli Öğretimle Dayanıklılık Oluşturma

The Trauma-Sensitive Classroom Building Resilience with Compassionate Teaching

Yazar: Patricia A. Jennings

Yayın Yılı : 2018

Kitap kapsamında travmaya duyarlı sınıflar ve şefkatli öğretimde dayanıklılık oluşturma üzerine hazırlanmış podcasti aşağıdan dinleyebilirsiniz.

Travmaya Duyarlı Sınıf - Şefkatli Öğretimle Dayanıklılık Oluşturma

0:00

Ana Temalar:

• Travma ve Kronik Stresin Etkileri: Kitap, travmanın ve kronik stresin hem fiziksel hem de psikolojik olarak bireyler, özellikle çocuklar ve ergenler üzerindeki kalıcı ve olumsuz etkilerini detaylandırmaktadır. Beyin yapısı, fizyolojik tepkiler ve davranışlar üzerindeki etkiler vurgulanmaktadır.

• Dayanıklılık Oluşturma: Kitabın temel amacı, şefkatli öğretim yoluyla öğrencilerin travma ve zorluklara karşı dayanıklılığını artırmanın yollarını sunmaktır.

• Farkındalık ve Şefkat: Farkındalık ve şefkat uygulamalarının travma sonrası etkileri anlamada, yönetmede ve iyileşmeyi desteklemede kritik rol oynadığı ele alınmaktadır.

• Travma-Bilgili Yaklaşım: Eğitim ortamlarında travma bilgili bir yaklaşımın benimsenmesinin önemi ve bu yaklaşımın temel prensipleri açıklanmaktadır.

• Eğitim Ortamlarının Rolü: Okulların ve öğretmenlerin travmaya maruz kalan öğrencilere destek olmada, güvenli ortamlar yaratmada ve olumlu ilişkiler geliştirmede ne kadar önemli bir rol oynadığı vurgulanmaktadır.

En Noktalar:

• Travmanın Tanımı ve Kapsamı: Kitap, Travma ve Zihinsel Sağlık Hizmetleri İdaresi (SAMHSA) tanımına atıfta bulunarak travmayı "bir birey tarafından fiziksel veya duygusal olarak zararlı veya yaşamı tehdit edici olarak deneyimlenen ve bireyin işleyişi ve zihinsel, fiziksel, sosyal, duygusal veya ruhsal esenliği üzerinde kalıcı olumsuz etkilere sahip olan bir olay, bir dizi olay veya bir dizi koşul" olarak tanımlar. Ayrıca doğal afetler, insan kaynaklı olaylar, şiddet, kazalar, hastalıklar ve istismar gibi çeşitli olayların travmaya neden olabileceğini belirtir. Travmanın bireylerin algısına ve tepkilerine bağlı olarak farklılık gösterdiği vurgulanır.

• Nöroplastisite ve Travma: Travmanın beynin yapısını ve işleyişini değiştirebileceği, özellikle "tehdit devrelerini" aşırı derecede aktif hale getirebileceği ve bu devrelerin baskın hale gelmesine yol açabileceği belirtilir. "Dikkat nereye giderse, nöral ateşleme akar ve nöral bağlantı büyür." ilkesi, travmanın beyin üzerindeki etkisini açıklar.

• Çocuklarda ve Ergenlerde Stres Türleri: Kitap, çocukların pozitif, tolere edilebilir ve toksik olmak üzere üç tür stres yaşadığını belirtir. Pozitif ve tolere edilebilir stres, genellikle destekleyici yetişkinler sayesinde hızlı iyileşme sağlayan rutin zorluklardır. Toksik stres ise kalıcı ve ezici stresörlerdir ve sağlık ve esenliği aşındırır.

• Stres Adaptasyonu: Kronik strese maruz kalan çocukların ve ergenlerin stres adapte olabileceği, yani gelişimlerinin büyüdükleri bağlamın taleplerine uyum sağladığı ve bu bağlamda uyarlanabilir bir avantaj sağlayan beceriler geliştirdiği belirtilir. Bruce Ellis ve meslektaşlarının çalışması, adversiteyi çocukların çözmesi gereken bir adaptasyon problemi olarak kavramsallaştırarak, travma ve kronik stresin etkilerini anlama konusunda güçlü yönlere dayalı bir yaklaşıma doğru bir kayma önerir.

• Kronik Stresin Fiziksel Etkileri: Kronik stresin yüksek tansiyon, kalp damarlarında hasar ve aterosklerotik plaklar gibi sağlık sorunlarına yol açabileceği açıklanır.

• Post-Travmatik Stres Bozukluğu (PTSD): Travmatik deneyim sonrası gelişebilen PTSD'nin belirtileri (yeniden deneyimleme, kaçınma, aşırı uyarılma, bilişsel işlevlerde bozulma, ruh hali değişimleri ve dissosiyasyon) hem yetişkinlerde hem de farklı yaşlardaki çocuklarda nasıl farklılık gösterebileceği açıklanır. Dissosiyasyon, özellikle ergenlerde yaygın bir tepki olarak vurgulanır.

• Sosyokültürel Durumun (SES) Beyin Gelişimi Üzerindeki Etkisi: SES'in, özellikle dil gelişimi ve yönetici işlevler gibi öğrenme ve akademik başarı için kritik olan beyin alanlarında gelişme geriliğine neden olabileceği belirtilir.

• Travmanın Nesiller Arası Aktarımı (TTT): Travma ve zorlukların etkilerinin bir ömür boyu sürebileceği ve bir nesilden diğerine aktarılabileceği fikri tartışılır. Ebeveynlerin travma sonrası semptomlarının (aşırı uyanıklık, dissosiyasyon) çocuklarının gelişimini ve ebeveyn-çocuk bağlanma sürecini nasıl etkileyebileceği açıklanır.

• Advers Çocukluk Deneyimleri (ACE'ler): Kitap, ACE'lerin tanımını ve potansiyel puanlama sistemini sunarak, bu deneyimlerin bireylerin yaşamları üzerindeki uzun vadeli etkilerine dikkat çeker.

• Travmaya Maruz Kalan Öğrencilerin Sosyal ve Duygusal Zorlukları: Travmaya maruz kalan öğrencilerin genellikle diğerlerine karşı güvensiz veya şüpheci olabileceği, sosyal ipuçlarını tanımada ve yanıtlamada zorluk çekebileceği, duygularını ve davranışlarını düzenlemede güçlük yaşayabileceği ve negatif bir benlik imajına sahip olabileceği belirtilir. Aşırı uyanıklık ve dissosiyasyon gibi mekanizmaların duygu düzenlemesini nasıl baltalayabileceği açıklanır.

• Güçlü Yönlere Odaklanma: Travmaya maruz kalan öğrencileri desteklemenin önemli bir yolu olarak, öğrencilerin mevcut güçlerini belirlemek, onurlandırmak, değer vermek ve bu güçlere dayanarak öğrenme programları oluşturmak önerilir. Jim Coan'ın hikayesi, bir öğretmenin bir öğrencinin güçlerini fark etmesinin hayatını nasıl değiştirebileceğinin bir örneği olarak sunulur.

• Güvenlik ve İlişkilerin Önemi: Travma-bilgili bir yaklaşımda güvenliğin temel bir unsur olduğu ve destekleyici ilişkilerin, özellikle öğretmen-öğrenci ilişkilerinin travmanın etkilerini hafifletmede kritik rol oynadığı vurgulanır. DJ ve Mr. Wilcox arasındaki etkileşim örneği, bir öğretmenin empatik ve travma-bilgili bir yaklaşımla öğrenciye nasıl destek olabileceğini gösterir.

• Tehdit Değerlendirmesi: Okul ortamlarında potansiyel tehdit edici davranışları değerlendirmek için kullanılan sorular ve faktörler listelenmiştir.

• Mindfulness Tanımı ve Uygulaması: Kitap, mindfulness'ı "şimdiki ana merak ve açıklık tutumuyla farkındalık" olarak tanımlar. Mindfulness'ın hem bir zihin durumu, hem kişisel bir özellik hem de bir uygulama olabileceği belirtilir. Nefes farkındalığı ve açık farkındalık gibi çeşitli mindfulness uygulamaları ve faydaları (self-awareness, self-management) detaylandırılır. Mindfulness'ın beden/zihin bağlantısını vurguladığı ve enerji ve bilgi akışını düzenlediği açıklanır. Daniel Siegel'ın "Farkındalık Çarkı" metaforu kullanılarak farklı duyuların (görme, işitme, koku, tat, dokunma, içsel beden duyumları, zihin, ilişkiler) farkındalığı nasıl yönlendirebileceği açıklanır.

• Şefkat Tanımı ve Uygulaması: Şefkatin hayatta kalma için önemli bir "bağlantı veya yatıştırma sistemi" olduğu belirtilir. Şefkatin, başkalarının ve kendimizin acısını tanıma ve bu acıyı dindirme arzusunu içeren bir süreç olduğu açıklanır. Şefkat uygulamaları (kendine şefkat, tarafsız kişilere şefkat, bedenle şefkat) sunulur.

• GRACE Protokolü: Travmaya duyarlı uygulamalar için bir çerçeve olarak GRACE (Gather, Recall, Attune, Consider, Engage) protokolü tanıtılır. Bu protokol, zorlu durumlarda farkındalık, niyet, uyum, değerlendirme ve etkileşimi içerir.

• Dayanıklılık Oluşturma Yolları: Dayanıklılığın, hayatta kalma sistemlerini (tehdit, dürtü, bağlantı) dengeli bir şekilde kullanarak ve güçlendirerek geliştirilebileceği belirtilir. İlişkileri besleme, pozitif duyguları savurma ve şükran pratiği yapma gibi yöntemler önerilir. Negatiflik yanlılığının üstesinden gelmenin dayanıklılığı artırdığı vurgulanır.

  
  

Önemli Alıntılar:

• "Dikkat nereye giderse, nöral ateşleme akar ve nöral bağlantı büyür." (Travma sonrası beynin yeniden yapılanması üzerine)

• "Bireysel travma, bir birey tarafından fiziksel veya duygusal olarak zararlı veya yaşamı tehdit edici olarak deneyimlenen ve bireyin işleyişi ve zihinsel, fiziksel, sosyal, duygusal veya ruhsal esenliği üzerinde kalıcı olumsuz etkilere sahip olan bir olay, bir dizi olay veya bir dizi koşuldan kaynaklanır." (SAMHSA'nın travma tanımı)

• "Stimulus ve yanıt arasında bir boşluk vardır. O boşlukta yanıtımızı seçme gücümüz yatar. Yanıtımızda büyümemiz ve özgürlüğümüz yatar." (Mindfulness'ın tepkisel olmayan yanıtlara yardımcı olduğu üzerine)

• "Mindfulness, şimdiki ana merak ve açıklık tutumuyla farkındalıktır." (Mindfulness tanımı)

• "Zihin, enerji ve bilgi akışını düzenleyen ilişkisel ve cisimleşmiş bir süreçtir." (Dan Siegel'ın zihin tanımı)