Travmanın Gölgesinde Sevmek: Yakınlar İçin Bir Rehber
- Sonsuz Travma
- 3 gün önce
- 4 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 23 saat önce
Konuyla ilgili podcast sohbetini aşağıdan dinleyebilirsiniz
Psikolojik travma, bireyin yaşamını derinden etkileyebilen, ruhsal ve zihinsel sağlığı üzerinde kalıcı izler bırakabilen bir deneyimdir. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi durumlar yaşayan bir sevdiğiniz varsa, bu durum sizin için de zorlayıcı ve kafa karıştırıcı olabilir. Michelle D. Sherman ve De Anne M. Sherman'ın "Travma Geçmişi Olan Birini Sevmek: Yolculuğunuz İçin Beceriler, Umut ve Güç" adlı kitabında da vurgulandığı gibi, sevdiğiniz kişinin iniş çıkışları sizin de duygusal dünyanızda dalgalanmalara neden olabilir. Bu yazıda, travma kaynaklı ruhsal ve mental sorunlar yaşayan kişilerin yakınlarına bilgi sunmayı, yaşadıkları deneyimi anlamlandırmalarına yardımcı olmayı ve bu zorlu yolculukta onlara destek olacak önerilerde bulunmayı amaçlamaktadır.
Travmayı ve Etkilerini Anlamak
Psikolojik travma, Amerikan Psikiyatri Birliği'nin (APA) belirttiği gibi, "ölüm, ölüm tehdidi, ağır yaralanma ya da cinsel saldırıya maruz kalma ya da tanık olma" gibi durumları ifade eder. Bu tür olaylar, bireyin güvenlik duygusunu sarsar ve dünyaya bakış açısını değiştirebilir. Sherman ve Sherman'ın kitabında da belirtildiği gibi, travmatik bir olayı deneyimleyen, tanık olan veya bir yakınının başına geldiğini öğrenen kişilerde, ilk birkaç gün ve hafta boyunca rahatsız edici düşünceler, imgeler, rüyalar, duygular ve bedensel duyumlar oldukça yaygındır.
Travmanın ardından herkes aynı tepkileri vermez veya kalıcı sorunlar yaşamaz. Ancak bazı bireylerde travma, TSSB, depresyon, kaygı bozuklukları veya madde kullanım sorunları gibi çeşitli ruhsal zorluklara yol açabilir. Figley (1995), travmaya maruz kalan bireylerle yakın ilişki içinde olanların "ikincil travmatik stres" yaşayabileceğini ve bu durumun, travmayı doğrudan yaşayan kişininkine benzer semptomlara yol açabileceğini belirtmektedir. Sevdiğiniz kişinin travma sonrası yaşadığı zorluklar, sizin de hayatınızı önemli ölçüde etkileyebilir.
Yakınların Yaşadığı Duygusal Yolculuk
Sevdiğiniz birinin travmanın etkileriyle mücadele ettiğini görmek, karmaşık ve yoğun duygular yaşamanıza neden olabilir. Sherman ve Sherman, bu duygusal yolculukta endişe, üzüntü, öfke, suçluluk ve bitkinlik gibi duyguların yaygın olduğunu vurgular. Sevdiğiniz kişinin eskisi gibi olmaması, "belirsiz kayıp" olarak adlandırılan bir yas sürecini de beraberinde getirebilir. Bu durum, onun fiziksel olarak yanınızda olmasına rağmen duygusal olarak uzaklaşması anlamına gelir ve ilişkinizde derin bir boşluk yaratabilir.
Sevdiğinize Destek Olma Stratejileri
Travma yaşamış bir sevdiğinize destek olmak, sabır, anlayış ve doğru stratejiler gerektirir.
Güçlendirici Mesajlar ve İletişim: Sherman ve Sherman, sevdiğinize destek olurken kullandığınız dilin önemine dikkat çeker. Onu dinlediğinizi, anladığınızı ve yanında olduğunuzu hissettiren güçlendirici mesajlar kullanmak, ilişkinizi kuvvetlendirebilir. Kaçınılması gereken yargılayıcı veya küçümseyici ifadeler ise durumu daha da kötüleştirebilir. Etkili iletişim, ilişkinin temel taşlarından biridir. Açık, dürüst ve yargısız bir iletişim kurmak, yanlış anlaşılmaları azaltır ve güven duygusunu pekiştirir.
Sağlık Sisteminde Yol Almak: Sevdiğinizin tedavi sürecinde ona eşlik etmek, bilgi sahibi olmak ve sağlık profesyonelleriyle işbirliği yapmak önemlidir. Tedavi seçenekleri hakkında bilgi edinmek ve sürece aktif katılım, sevdiğinizin iyileşme yolculuğunda kritik bir rol oynar.
TSSB Semptomlarıyla Başa Çıkmada Yardımcı Olmak: Sherman ve Sherman'ın kitabında TSSB semptomları "RAIN" (Yeniden yaşantılama, Kaçınma, Artmış uyarılmışlık, Negatif düşünce ve duygular) kısaltmasıyla ele alınır.
Yeniden Yaşantılama (Flashback ve Kabuslar): Sevdiğiniz kişi travmatik anıyı yeniden yaşıyormuş gibi hissettiğinde sakin kalmaya çalışın. Onu şimdiki zamana döndürmek için nazikçe konuşabilir, etrafınızdaki nesneleri tarif edebilirsiniz.
Kaçınma: Travmayı hatırlatan yerlerden, kişilerden veya aktivitelerden kaçınma yaygındır. Ona bu konuda baskı yapmadan, kademeli olarak bu durumlarla yüzleşmesi için profesyonel yardım almasını teşvik edebilirsiniz.
Artmış Uyarılmışlık ve Huzursuzluk: Sevdiğiniz kişi aşırı tepkili, kolay irkilen veya sürekli tetikte olabilir. Ani hareketlerden kaçınmak ve sosyal ortamlarda onun rahatını gözetmek önemlidir.
Negatif Düşünce ve Duygular: Travma, kişinin kendisine, başkalarına ve dünyaya karşı olumsuz bir bakış açısı geliştirmesine neden olabilir. Onu yargılamadan dinlemek ve olumlu yönlerini hatırlatmak faydalı olabilir.
Sınır Koymak: Sevdiğinize destek olurken kendi sınırlarınızı korumak da hayati önem taşır. Tükenmişlik yaşamamak ve ilişkinizi sağlıklı bir zeminde sürdürebilmek için kendi ihtiyaçlarınızı göz ardı etmemelisiniz. Pearlman ve Saakvitne (1995), travma ile çalışan profesyoneller için kendi kendine bakımın önemini vurgularken, bu prensip travma yaşayanların yakınları için de geçerlidir.
Kendinize İyi Bakın: Destek Verenin Esenliği
Sevdiğiniz birine destek olurken kendi ruh sağlığınızı ve esenliğinizi ihmal etmemeniz çok önemlidir.
Kendi Duygularınızı Tanıyın ve İfade Edin: Yaşadığınız zorlu duyguları fark etmek ve güvendiğiniz kişilerle paylaşmak, yalnız olmadığınızı hissetmenize yardımcı olur.
Destek Ağı Oluşturun: Aile üyeleri, arkadaşlar veya destek grupları, bu süreçte size anlayış ve güç verebilir. NAMI (Ulusal Akıl Sağlığı Birliği) gibi kuruluşlar, hem ruhsal sorun yaşayan bireylere hem de yakınlarına yönelik kaynaklar sunar.
Profesyonel Yardım Almayı Düşünün: Bir terapistle konuşmak, yaşadığınız stresi yönetmenize, başa çıkma becerileri geliştirmenize ve kendi duygusal ihtiyaçlarınızı karşılamanıza yardımcı olabilir.
Kendinize Zaman Ayırın: Hobilerinize, dinlenmeye ve size iyi gelen aktivitelere zaman ayırmak, enerjinizi yenilemenize ve tükenmişliği önlemenize katkı sağlar. Sherman ve Sherman'ın kitabındaki "Ruhunuzu Yükseltecek Aktiviteler" bölümü bu konuda ilham verici olabilir.
Umut ve İleriye Bakış
Travmanın etkileriyle mücadele etmek uzun ve zorlu bir süreç olabilir, ancak umut her zaman vardır. Tedavi yöntemleri ve destek sistemleriyle iyileşme mümkündür. Sherman ve Sherman, birçok insanın ruhsal hastalıklarla yaşarken iyileştiğini ve yeni tedavi yöntemlerinin sürekli geliştirildiğini belirtir. Tedeschi ve Calhoun (2004) tarafından tanımlanan "travma sonrası büyüme" kavramı, bazı bireylerin travmatik deneyimlerin ardından kişisel gelişim, daha derin ilişkiler ve yaşama karşı yeni bir takdir duygusu geliştirebileceğini göstermektedir.
Sevdiğiniz birinin travma kaynaklı ruhsal sorunlarla mücadelesinde ona eşlik etmek, büyük bir sevgi ve özveri gerektirir. Bu yolculukta yalnız olmadığınızı ve hem sevdiğiniz hem de kendiniz için umut olduğunu unutmayın. Bilgi, anlayış, sabır ve doğru destekle, travmanın gölgesinden aydınlığa doğru birlikte ilerleyebilirsiniz.
Referanslar
Figley, C. R. (1995). Compassion fatigue: Coping with secondary traumatic stress disorder in those who treat the traumatized. Brunner/Mazel.
Pearlman, L. A., & Saakvitne, K. W. (1995). Trauma and the therapist: Countertransference and vicarious traumatization in psychotherapy with incest survivors. W. W. Norton & Company.
Sherman, M. D., & Sherman, D. A. M. (2025). Loving someone with a mental illness or history of trauma: Skills, hope, and strength for your journey. Johns Hopkins University Press.
Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15(1), 1–18.
Okuma Önerisi
Akıl Hastalığı veya Travma Geçmişi Olan Birini Sevmek: Yolculuğunuz İçin Beceriler, Umut ve Güç
Loving Someone with a Mental Illness or History of Trauma: Skills, Hope, and Strength for Your Journey
Yazarlar : Michelle D. Sherman, Deanne M. Sherman
Yayın Yılı : 2025
Bình luận